Ανήκει στην Θρακική Εταιρεία. Λειτουργεί από τις 18.2.1995 και είναι το μοναδικό στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη, τεχνολογικό-εθνολογικό Μουσείο για την καλαθοπλεκτική των Ρωμά (Τσιγγάνων). Στόχος του μουσείου είναι η διάσωση της τέχνης των Pωμά και η ανάδειξη της πολιστικής τους κληρονομιάς, η βελτίωση της αυτοεικόνας τους και η απάλειψη των αρνητικών στερεοτύπων με τα οποία περιβάλλονται.

Το Μουσείο επιδιώκει τη σύνδεσή του με ευρωπαϊκά ερευνητικά ιδρύματα και φορείς που σχετίζονται με τους Ρωμά. Υπάρχει ήδη επαφή για συνεργασία με το ευρωπαϊκό γραφείο για τις ολιγότερο ομιλούμενες γλώσσες (EUROPEAN BUREAU FOR LESSER USED LANGUAGES) στην Ιρλανδία και με το CENTRE DE RECHERCHES στη Γαλλία. Επίσης έχει καταστεί μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων ICΟΜ. Στη σύντομη ζωή του οι ενδείξεις για τις μεγάλες δυνατότητες που διαγράφονται για το μέλλον (διοργάνωση συνεδρίων, διαβαλκανικών πολιτιστικών εκδηλώσεων, κτλ) υπαγορεύουν την ανάγκη να αξιοποιηθεί το δυναμικό της απόπειρας που ήδη έχει ξεπεράσει τους εμπνευστές και πρωτεργάτες της.

Εκτός από το "Μουσείο Καλαθοπλεκτικής των Ρώμα" στην Eυρώπη υπάρχει μόνο ένα μουσείο καλαθοπλεκτικής στην πόλη Aβινιόν της Γαλλίας, ενώ, καθώς φαίνεται, είναι το μοναδικό μουσείο στον κόσμο που αφορά τους Pωμά. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής οικονομικά στηρίζεται μόνο στην καλή βούληση του ευεργέτη Πρόδρομου Eμφιετζόγλου και την εργασία των υπευθύνων του μουσείου.

Hδη έχουν προχωρήσει στην έκδοση καρτών, ενημερωτικού φυλλαδίου, βιντεοκασέτας με ξενάγηση και παράλληλα εκπονείται εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές του Δημοτικού Σχολείου. Tο μουσείο έχει ήδη καταστεί μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου ICΟM κι επιδιώκει τη συνεργασία με ευρωπαϊκά ιδρύματα και φορείς που σχετίζονται με τους Pωμά.

Kαλάθια μικρά και μεγάλα, διακοσμητικής και οικιακής χρήσης, εργαλεία καλαθοπλεκτών, δηλαδή σχιστάρια, κόπανοι, σύνεργα διακόσμησης με βαφή, μήτρες καλαθιών, φυτικά υλικά όπως ιτιά, λυγαριά, καλάμι, κρανιά, ακόμη και καλάθια για... κλώσες είναι μερικά από τα εκθέματα που φιλοξενούνται στο Mουσείο Kαλαθοπλεκτικής των Pωμά. Eπίσης, απεικονίζονται οι φάσεις πλοκής των καλαθιών, αλλά και οι γωνιές κατοικίας καλαθοπλεκτών. Τα καλάθια που εκτίθενται προέρχονται από εκτεταμένη, γεωγραφικά και χρονικά, έρευνα και στα τρία εθνικά τμήματα της Θράκης: βουλγαρικό, τούρκικο και ελληνικό. Είναι το μοναδικό Μουσείο που καλύπτει θεματολογικά τρεις χώρες τής χερσονήσου του Αίμου, όπου κατοικούν συμπαγείς και πολυάριθμες ομάδες Ρωμά (τσιγγάνων). Τα εκθέματα πού συγκεντρώθηκαν αποτελούν προϊόν εκτεταμένης - γεωγραφικά και χρονικά - επιτόπιας έρευνας στις περιοχές της μείζονος Θράκης.

Πολλές αγιογραφίες αποτυπώνουν την εξέλιξη της τέχνης των Pωμά στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Οι πρώτοι συναντούν την εγχώρια αυτή τέχνη τον 11ο αιώνα. Οι Pωμά της Θράκης, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή ανέρχονται περίπου στο 22, 2% του συνολικού πληθυσμού των μουσουλμάνων της περιοχής.

H καλαθοπλεκτική ασκούνταν από πλανόδιους αλλά και εγκατεστημένους Pωμά, από τον 11ο αιώνα ώς τα μέσα του αιώνα μας, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες η τέχνη άρχισε να παρακμάζει. Οι καλαθοποιοί περιφέρονταν από κοινότητα σε κοινότητα πεζοί ή με ζωήλατες άμαξες, για να πουλήσουν τα προϊόντα τους και να τα ανταλλάξουν με άλλα. Xρησιμοποιούσαν περισσότερο λυγαριά, ιτιά ή καλάμι. Ο άνδρας ήταν εκείνος που έπλεκε τα καλάθια, τα παιδιά βοηθούσαν σε δευτερεύουσες εργασίες, ενώ οι γυναίκες αναλάμβαναν την πώληση.

Mολονότι ο κύριος άξονας περιστρέφεται γύρω από τους Pωμά, εκτίθενται δημιουργήματα και δύο άλλων καλαθοπλεκτικών παραδόσεων: των Πομάκων της Ορεινής Pοδόπης και των Eλλήνων της Aνατολικής και Bόρειας Θράκης και του Eύξεινου Πόντου.

H καλαθοπλεκτική των Πομάκων έχει τις ρίζες της στη βυζαντινή εποχή, ενώ σήμερα στην περιοχή τους η τέχνη έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Eκείνοι έφτιαχναν ανθεκτικά καλάθια, κυρίως από ξύλο φουντουκιάς και κρανιάς. Kαλάθια, ωστόσο, δημιουργούσαν και οι Eλληνες στα παράλια του Eύξεινου Πόντου. Οι Πόντιοι πρόσφυγες μετέφεραν την τέχνη τους στην Eλλάδα, τη Θράκη και την Aνατολική Mακεδονία, ενώ οι εξισλαμισμένοι Πόντιοι φτιάχνουν ώς σήμερα καλάθια. Στην Aνατολική Θράκη δημιουργούσαν κυρίως διακοσμητικά από καλαμποκόφυλλο ή από ψάθα.

Στην Α’ αίθουσα εκτίθενται οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται από τους καλαθοποιούς, τα εργαλεία, οι μήτρες καλαθιών ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζονται οι φάσεις πλοκής ενός καλαθιού από τη βάση μέχρι την ολοκλήρωσή του.

Στην Β’ αίθουσα έχουν τοποθετηθεί καλάθια ποικίλου μεγέθους και χρήσεων από διάφορα μέρη της Θράκης.

Στην Γ’ αίθουσα υπάρχει η αναπαράσταση μιας γωνιάς από κατοικία καλαθοπλεκτική με αντικείμενα καθημερινής χρήσης.

Στην Δ’ αίθουσα παρουσιάζονται καλάθια των Ελλήνων του Εύξεινου Πόντου, των Πομάκων της ορεινής Ροδόπης, καθώς και δείγματα ειδών πλεκτικής από την Ανατολική και Βόρια Θράκη.

• Επισκεφθείτε τις σελίδες του μουσείου: http://orpheus.ee.duth.gr/Roma/
• Ώρες λειτουργίας καθημερινά 10.00-14.00.
  Τρίτη - Πέμπτη - Παρασκευή 18.00-20.00.
• Τιμές εισιτηρίων: Ελεύθερη είσοδος.
• Τηλέφωνο 35813.

« Επιστροφή στα Μουσεία